شار نوری معیاری است که مشخص میکند یک لامپ یا منبع نور چه مقدار روشنایی واقعی تولید میکند و نقش بسیار مهمی در کیفیت نور محیط دارد. شاید بارها هنگام خرید لامپ با اعدادی مانند وات یا لومن مواجه شده باشید و ندانسته باشید کدام عدد اهمیت بیشتری دارد؛ در واقع، تمرکز روی شار نوری یا لومن به شما کمک میکند روشنایی واقعی که لامپ ایجاد میکند بسنجید، نه صرفاً مصرف انرژی یا وات لامپ را.
مفهوم لومن به شما این امکان را میدهد که روشنایی مناسب برای هر محیط را انتخاب کنید و از نور کافی و یکنواخت بهرهمند شوید. با درک شار نوری، دیگر نیازی به حدس و گمان هنگام خرید لامپ ندارید و میتوانید انتخابی هوشمندانه و متناسب با نیاز واقعی خود داشته باشید.
شار نوری چیست؟ | تعریف شار نوری
میزان شار نوری به مقدار کل نوری گفته میشود که یک منبع روشنایی در مدت یک ثانیه منتشر میکند و با واحد «لومن (lm)» سنجیده میشود. وقتی درباره روشنایی یک لامپ صحبت میکنیم، در واقع داریم به شار نوری آن اشاره میکنیم؛ یعنی اینکه لامپ چه میزان نور مفید و قابلاستفاده تولید میکند.
این مفهوم به کاربران کمک میکند هنگام خرید لامپ یا چراغ، صرفاً به توان مصرفی (وات) تکیه نکنند و بدانند نور واقعی یک محصول چقدر است. در تولید انواع لامپ و پنل ال ای دی، از جمله محصولات ما در زانیس، شار نوری یکی از شاخص های کلیدی کیفیت به شمار میآید و نشان میدهد یک منبع روشنایی تا چه حد کارآمد و مناسب محیط های مختلف است.
واحد اندازه گیری شار نوری
شار نوری با واحد «لومن (Lumen)» اندازهگیری میشود. لومن بیان میکند یک منبع نور چه مقدار نور قابل دیدن برای چشم انسان تولید میکند و از این نظر یکی از دقیقترین معیارها برای سنجش کیفیت روشنایی است.
هرچه مقدار لومن بیشتر باشد، لامپ نور بیشتری تولید میکند؛ حتی اگر توان مصرفی آن کمتر باشد. به همین دلیل است که هنگام انتخاب انواع لامپ و چراغ ال ای دی، توجه به لومن مهمتر از توجه صرف به وات است.
نحوه سنجش و اندازه گیری شار نوری
برای اندازهگیری لومن یا همان شار نوری یک لامپ، از یک دستگاه تخصصی به نام کره یکپارچه (Integrating Sphere) استفاده میشود. لامپ درون این کره قرار میگیرد و تمام نوری که بهصورت 360 درجه از آن ساطع میشود، توسط حسگرهای حساس داخل کره جمعآوری و ثبت میشود. در این روش فقط نور یک نقطه یا یک زاویه خاص اندازهگیری نمیشود، بلکه کل نور مفید لامپ محاسبه میگردد؛ به همین دلیل دقیقترین روش سنجش روشنایی محسوب میشود.
در کارخانه های تولید کننده روشنایی از جمله زانیس، لامپ پس از روشن شدن و رسیدن به دمای پایدار داخل کره قرار میگیرد و دستگاه مقدار شار نوری را بر حسب لومن اعلام میکند. این عدد همان میزانی است که روی جعبه لامپ نوشته میشود و به کاربر نشان میدهد لامپ چه مقدار نور واقعی تولید میکند.
لومن چیست؟
لومن واحد اندازهگیری «مقدار نور قابل دیدن» است و نشان میدهد یک لامپ چه میزان نور واقعی تولید میکند. برخلاف وات که میزان مصرف انرژی را مشخص میکند، لومن مستقیماً به روشنایی مرتبط است و بیان میکند خروجی نور یک منبع چقدر است.
هرچه عدد لومن بالاتر باشد، روشنایی بیشتری از لامپ دریافت میکنید؛ حتی اگر توان مصرفی آن کم باشد. در صنعت روشنایی، از جمله محصولاتی که توسط برند زانیس تولید میشوند، مقدار لومن یکی از شاخصهای اصلی کیفیت و کارایی لامپ به شمار میآید و ملاکی برای مقایسهی دقیق بین مدلهای مختلف چراغ و لامپها است.
شار نوری لامپ ها | مقدار شار نوری لامپ ها چقدر است؟
شار نوری لامپها نشان میدهد یک لامپ چه مقدار نور مفید تولید میکند و این مقدار بسته به نوع لامپ، تکنولوژی ساخت و کیفیت قطعات میتواند متفاوت باشد. لامپ های ال ای دی معمولاً بالاترین شار نوری را نسبت به مصرف انرژی دارند؛ برای مثال یک لامپ ال ای دی ده وات میتواند بین 800 تا 1000 لومن نور تولید کند، در حالیکه لامپ های قدیمی مصرف بیشتری داشتند اما نور کمتری ارائه میدادند.
پنل های ال ای دی، هالوژن های کممصرف و پروژکتورها نیز هرکدام محدوده مشخصی از شار نوری دارند که روی بستهبندی محصولات درج میشود. آگاهی از مقدار لومن به کاربران کمک میکند تا برای هر فضا، چه برای داخل خانه و چه محیط های کاری لامپی با روشنایی مناسب انتخاب کنند.
شار نوری انواع لامپ ها
مقدار شار نوری یا همان لومن در انواع لامپ ها و چراغ ها بسته به توان، نوع منبع نور و کیفیت ساخت متفاوت است، اما معمولاً هر گروه محدودهای مشخص از لومن دارد که میتواند راهنمای خوبی برای انتخاب باشد.
لامپ های ال ای دی حبابی که در خانه ها استفاده میشوند، معمولاً بهازای توان 5 وات بین 400 تا 450 لومن نور تولید میکنند و در توان های بالاتر مثل 9 وات حدود 800 تا 900 لومن روشنایی دارند.
پنل های ال ای دی سقفی نیز بسته به توان، خروجی نوری متفاوتی ارائه میدهند؛ برای مثال یک پنل 12 وات معمولاً حدود 900 تا 1100 لومن تولید میکند. لامپ های هالوژن ال ای دی نیز در توان های 5 تا 9 وات بین 400 تا 900 لومن خروجی دارند و بیشتر برای روشنایی نقطهای یا دکوراتیو استفاده میشوند.
چراغ های خطی بسته به طول آنها، شار نوری متفاوتی دارند؛ مثلاً نمونه 60 سانتیمتری معمولاً 900 تا 1100 لومن نور تولید میکند. پروژکتورهای ال ای دی که برای فضاهای بزرگتر استفاده میشوند، شار نوری بسیار بالاتری دارند؛ یک پروژکتور 20 وات معمولاً 1600 تا 2000 لومن نور ایجاد میکند و مدل های 50 وات میتوانند تا 5000 لومن روشنایی داشته باشند.
لامپ های قدیمیتر مانند CFL یا رشتهای نیز هرکدام بازه مشخصی از لومن دارند که نسبت به LED کمتر است؛ مثلاً یک CFL با توان 18 وات حدود 900 تا 1000 لومن تولید میکند، در حالی که لامپ رشتهای 60 وات فقط حدود 700 تا 800 لومن نور میدهد. این محدودههای لومن به کاربران کمک میکند هنگام خرید، براساس میزان نور موردنیاز تصمیم بگیرند، نه صرفاً توان مصرفی لامپ.
میزان لومن موردنیاز برای مکان های مختلف
میزان لومن موردنیاز در هر فضا به نوع فعالیت، اندازهی محیط و شدت روشنایی موردانتظار بستگی دارد. فضاهای عمومی مانند اتاق خواب یا نشیمن معمولاً به نور ملایم تری نیاز دارند و برای هر متر مربع حدود 100 تا 150 لومن کافی است.
در آشپزخانه و فضاهای کاری که دقت بیشتری لازم است، مقدار نور باید بیشتر باشد و معمولاً بین 200 تا 300 لومن بر متر مربع توصیه میشود. برای فضاهای مطالعه، اتاق کار یا محیط های اداری، سطح روشنایی بالاتر و در حدود 300 تا 500 لومن بر متر مربع مناسب است تا چشم کمتر خسته شود.
در مکان هایی مانند پارکینگ، راهرو یا ورودی ساختمان نیز روشنایی متوسط در محدوده 100 تا 200 لومن بر متر مربع نیازهای معمول را برطرف میکند. دانستن این مقادیر به کاربران کمک میکند برای هر محیط تعداد و نوع لامپ مناسب را انتخاب کنند تا روشنایی کافی و یکنواخت در فضا برقرار باشد.
نحوه محاسبه شار نوری (لومن) مورنیاز
برای محاسبه لومن موردنیاز یک فضا، کافی است مقدار روشنایی استاندارد آن محیط را در مساحت فضا ضرب کنید. مقدار روشنایی لازم معمولاً با واحد «لوکس» بیان میشود و نشان میدهد هر متر مربع به چه میزان نور نیاز دارد.
بهطور مثال اگر اتاق نشیمن به 150 لوکس نیاز داشته باشد و مساحت آن 20 متر مربع باشد، میزان لومن موردنیاز برابر است با: 150 × 20 = 3000 لومن. این عدد مجموع روشنایی موردنیاز کل فضا را مشخص میکند و سپس میتوان بر اساس آن تعداد و توان لامپ ها را انتخاب کرد.
برای نمونه اگر هر لامپ ال ای دی شما حدود 800 لومن خروجی نور داشته باشد، برای 3000 لومن تقریباً به چهار لامپ نیاز خواهید داشت. این روش ساده کمک میکند بدون حدس و گمان، با یک محاسبه دقیق میزان نور مناسب فضای خود را تعیین کنید.
تفاوت لومن و وات چیست؟
وات و لومن هر دو عددی هستند که روی لامپ ها نوشته میشوند، اما هرکدام منظور متفاوتی دارند. وات میزان توان مصرفی لامپ را نشان میدهد؛ یعنی انرژی الکتریکی که لامپ در طول روشن بودن مصرف میکند ولی لومن میزان نور واقعی تولیدشده توسط لامپ را بیان میکند.
بهعبارت دیگر، یک لامپ ممکن است وات زیادی مصرف کند اما نور کمی بدهد، یا برعکس، لامپ های ال ای دی با مصرف کم وات، نور بسیار زیادی تولید کنند و لومن بالایی داشته باشند. بنابراین هنگام خرید لامپ، تمرکز اصلی باید روی لومن باشد تا روشنایی واقعی فضا مشخص شود و فقط به مصرف برق یا توان لامپ توجه نکنید. این موضوع به شما کمک میکند تا برای محیط های مختلف، روشنایی کافی با مصرف انرژی بهینه داشته باشید.
تفاوت شار نوری و بهره نوری در چیست؟
شار نوری و بهره نوری دو مفهوم مرتبط با روشنایی هستند، اما هرکدام معنی متفاوتی دارند. همانطور که گفتیم شار نوری همان مقدار کل نور تولیدشده توسط یک منبع روشنایی است و بر حسب لومن اندازهگیری میشود، این عدد نشان میدهد یک لامپ چه مقدار نور واقعی منتشر میکند. در مقابل، بهره نوری یا Luminous Efficacy نسبت نور تولیدشده به توان مصرفی لامپ است و بر حسب لومن بر وات (lm/W) بیان میشود.
بهره نوری به شما میگوید لامپ چقدر کارآمد است؛ یعنی چه مقدار نور مفید از هر وات انرژی مصرفی تولید میکند. بهعنوان مثال، یک لامپ ال ای دی 10 وات که 900 لومن نور تولید میکند، بهره نوری بالایی دارد، در حالیکه یک لامپ رشتهای 10 وات ممکن است تنها 120 لومن نور بدهد و بهره نوری پایینی داشته باشد. دانستن این تفاوت به کاربران کمک میکند علاوه بر روشنایی کافی، لامپی با مصرف انرژی بهینه انتخاب کنند.
جمع بندی
شار نوری یا همان لومن یکی از مهمترین شاخص ها برای سنجش روشنایی واقعی لامپ ها و چراغ ها است و به شما کمک میکند انتخاب دقیقتری داشته باشید. این مفهوم نشان میدهد یک منبع نور چه مقدار نور مفید تولید میکند و با واحد لومن اندازهگیری میشود، در حالیکه وات تنها میزان مصرف انرژی را مشخص میکند.
محدوده شار نوری لامپ های ال ای دی، هالوژن، پنل و پروژکتور متفاوت است و توجه به این اعداد به جای صرفاً نگاه کردن به توان مصرفی، به انتخاب هوشمندانه و بهینه کمک میکند. این اطلاعات به شما این امکان را میدهد که محیطی روشن و یکنواخت با مصرف انرژی مناسب داشته باشید و همچنین نشاندهنده اهمیت کنترل کیفیت در تولیدات روشنایی، از جمله محصولات زانیس است.
سوالات متداول
با گذر زمان و استفاده مداوم، اکثر لامپ ها به تدریج کاهش شار نوری پیدا میکنند؛ یعنی لومن تولیدی آنها کم میشود. این پدیده به خصوص در لامپ های ال ای دی و کممصرف (CFL) دیده میشود و معمولاً پس از گذشت درصدی از طول عمر اسمی لامپ، نور آن حدود 10 تا 30 درصد کاهش مییابد.
لومن نشاندهنده میزان نور واقعی تولیدشده توسط لامپ است و مشخص میکند روشنایی محیط چقدر خواهد بود. با توجه به لومن میتوان لامپی مناسب برای فضای موردنظر انتخاب کرد و نباید صرفاً به توان مصرفی (وات) تکیه کرد.
بهره نوری لامپ های فلورسنت معمولاً بین 40 تا 100 لومن بر وات است و بسته به توان و طول لامپ، خروجی نوری متفاوت دارد. برای مثال یک لامپ فلورسنت 20 وات حدود 1200 تا 1400 لومن نور تولید میکند.
شار نوری لامپ های مهتابی بسته به توان آنها متفاوت است. بهطور معمول، یک لامپ مهتابی 15 وات حدود 800 تا 900 لومن نور تولید میکند، لامپ 20 وات حدود 1200 تا 1400 لومن و لامپ 40 وات بین 2500 تا 2800 لومن روشنایی دارد. به این ترتیب هرچه توان لامپ مهتابی بالاتر باشد، شار نوری آن نیز بیشتر است.